Double-loop learning

Auteur

P.P. Kloosterboer

De kern

Double-loop leren treedt op als bij onverwachte uitkomsten van gedrag de onderliggende waarnemingen, aannames en redeneringen rond die verwachting worden onderzocht, verrijkt en verbeterd.

Kernvragen

Hoe zorg je er soms zelf voor dat je daar komt waar je niet wilt zijn?
Wat zijn jouw aannames daarover?
Hoe zien anderen dat en wat kun je daarvan leren?

Uitgangspunten

Denken stuurt gedrag. Dit denken omvat een complex stelsel van aannames en redeneringen over oorzaak-gevolg- relaties in de werkelijkheid (theory-of- action). Argyris onderscheidt daar twee soorten in: Wat we zeggen om ons gedrag te verklaren: ‘espoused theory’ (praat-theorie). Wat in werkelijkheid ons gedrag stuurt: ‘theory-in-use’ (doe- theorie). Leren vergt Model II: onbevangen uiten en vragen van valide waarnemingen, testen van aannames en redeneringen en het volledig bij de ander laten wat deze daarmee doet.

Oorsprong

Begin vijftiger jaren 20e eeuw. Vanaf jaren ’70 wordt Argyris er steeds bekender door

Toepassing

Werkt krachtig om improductieve dialoog- patronen te doorbreken en vitaliseren. Double- loop learning moedigt aan eigen aannames en aandeel in dialoogpatronen te onderzoeken, plaats van de ander de schuld te geven. Het biedt structuur om op je doe-theorie te reflecteren – liefst samen met een ander. Zo kun je onderzoeken wat er werkelijk speelt en/of gezegd moet worden.

Aandachtspunten

Werkt niet bij grote machtsafstanden of gevoelens van onveiligheid. Geeft weinig zicht op systemische organisatiepatronen.

Inbedding

Aristoteles, Pragmatisme (John Dewey), Con- structivisme, organisatieleren, ordes van leren

Kritiek

Eenzijdig cognitief, dialogisch, gedrags- gericht, retrospectief leren in reflectieve conversaties. Emotionele, sociale, onbewuste, systemische en emergente processen onderbelicht. (De Man, 2003; Stacey, 2007; Levinthal & March, 1993; Scharmer, 2007)

Kernreferenties

• Argyris, C. & Schön, D.A. (1996). Organizational learning II. Theory, method, and practice. Reading, MA: Addison-Wesley.
• Cyert, R.M., March, J.G. (1963). A Behavioural Theory of the Firm. 2nd ed. Blackwell Business.