Systeem denken

Auteur

Tonnie van der Zouwen

De kern

Systeemdenken is het denken in patronen, de dynamiek in de samenhang van die factoren. Het is ook een manier om met complexe vraagstukken om te gaan. Een systeem is een web van relevante factoren rondom een vraagstuk.

Uitgangspunten

• Verandering in een deel van het systeem heeft invloed op het hele systeem
• Ogenschijnlijk gescheiden gebeurtenissen zijn met elkaar verbonden in diepere patronen
• De onderliggende oorzaken van een probleem liggen in ruimte en tijd vaak veraf van de zichtbare gevolgen
• Diversiteit in perspectieven is wezenlijk om die patronen te ontdekken

Oorsprong

Jaren ’80 en ’90’ in de VS als uitwerking van Systems Theory van Von Bertalanffy en Ashby

Toepassing

• Verken een vraagstuk in de context; van tijd en omgeving voordat je aan een onderdeel gaat werken
• Zoek naar verbindende patronen, de samenhang en dynamiek in een systeem rondom een vraagstuk
• Helpt om snelle oplossingen te voorkomen die het probleem mogelijk versterken

Aandachtspunten

‘Het systeem’ als zodanig bestaat niet, dit is een kwestie van afbakenen in overleg met betrokkenen. Besef dat hierin keuzes zitten. Gebruik verhalen en beelden om patronen toegankelijk te maken voor betrokkenen.

Inbedding

Systems Theory volgens Von Bertalanffy, Ashby; holistic world view, complexiteit

Kritiek

Het begrip systeem kan leiden tot denken in gesloten eenheden. Er is te weinig aandacht voor chaos en complexiteit (Ralph Stacey).

Voorbeelden

Vraag vijf keer ‘Waarom?’ om de context van een gebeurtenis te ontdekken. Lees verder

Kernreferenties

Peter Checkland (1981): Soft Systems Methodology

Peter Senge et al. (2006): De Vijfde Discipline Praktijkboek. Strategieën en instrumenten voor het bouwen van een lerende organisatie

Links

• Thinking Tools Studio: website met tools en methoden voor het ontwikkelen van systeemdenken.

• Schaveling, Jaap, Bryan, Bill, & Goodman, Michael (2012). Systeemdenken. Van goed bedoeld naar goed gedaan. Den Haag: Academic Service