Viable System Model

Auteur

Theo Hermsen

De kern

Het viable system model is een manier om naar organisaties en systemen te kijken als levende wezens. Het biedt een manier om autonomie en eigenaarschap te bieden binnen een gei?ntegreerd kader.

Uitgangspunten

1. Als een systeem in staat is te overleven in een veranderende omgeving, dus niet onafhankelijk ervan, maar wel met een eigen identiteit ten opzicht ervan, dan is het systeem levensvatbaar.
2. Elke organisatie bestaat uit relatieve autonome eenheden.
3. Die werkeenheden maken ook onderdeel uit van een groter geheel waardoor het noodzakelijk is dat hun autonomie in zekere mate vrijwillig en onvrijwillig wordt ingeperkt.

Oorsprong

In de jaren ’70 ontstaan omdat organisaties teveel gezien werden als hiërarchische instellingen die werken volgens een top-downcommando structuur

Toepassing

Het model kan gebruikt worden als conceptueel hulpmiddel om organisaties te begrijpen, ze (waar van toepassing) opnieuw te ontwerpen en het beheer van verandering te ondersteunen. Het geeft een goed beeld waar in een organisatie of systeem er knelpunten zitten, maar ook waar kansen liggen. Nieuwe opvallende vormen als Spotify, Google en Buurtzorg zijn met VSM goed te analyseren.

Aandachtspunten

Als we het hebben over management dan betreft de activiteit management en niet de persoon die een positie manager bekleed.

Inbedding

Zelforganisatie, zelfsturing, organisatieontwerp, systeemtheorie. Beer sluit aan bij Ashby’s Law: only variety beats variety.

Kritiek

Het model is niet intuïtief eenvoudig te begrijpen. Het is min of meer een universeel toepasbaar alle (werk)systemen, maar het daadwerkelijk toepassen is niet eenvoudig. Een andere kritiek is dat het mens-zijn geen rol speelt in het ontwerp van het systeem.

Voorbeelden

Een levensvatbaar systeem beschikt over vijf belangrijke systeemfuncties

Kernreferenties

Beer, S, The heart of Enterprise, 1979
Beer, S, Brain of the firm, 1972